Vì sao 61.611 tỷ đồng vốn đầu tư công chưa được phân bổ?

27 bộ, cơ quan trung ương và 40 địa phương chưa phân bổ hết kế hoạch vốn đã giao

Theo báo cáo của Bộ Tài chính, về phân bổ kế hoạch vốn ngân sách nhà nước năm 2021 đã được Thủ tướng Chính phủ giao, đến cuối tháng 4, tổng số vốn đã được các bộ, cơ quan trung ương và địa phương phân bổ chi tiết là 399.688,58 tỷ đồng.

Theo đó, có 5 bộ và 10 địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt trên 20% kế hoạch, trong đó, một số địa phương có tỷ lệ giải ngân cao như: Thái Bình (76,74%), Hà Nam (50,57%), Hưng Yên (43,21%), Thanh Hóa (42,39%), Quảng Ninh (39,62%).

Tuy nhiên vẫn còn 27 bộ, cơ quan trung ương và 40 địa phương chưa phân bổ hết kế hoạch vốn đã giao, với tổng số vốn còn lại chưa triển khai phân bổ là 61.611 tỷ đồng; chiếm 13,36% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Trong đó, vốn trong nước gần 55.277 tỷ đồng (chưa bao gồm vốn chương trình mục tiêu quốc gia); vốn ngoài nước trên 6.334 tỷ đồng.

Đối với nguồn vốn ngân sách trung ương, một số bộ, cơ quan trung ương và địa phương có tỷ lệ kế hoạch vốn chưa triển khai phân bổ khá cao như: Bộ Thông tin và Truyền thông (94,77%); Ban quản lý Khu công nghệ cao Hòa Lạc (88%); Ban quản lý Làng văn hóa các dân tộc Việt Nam (85,215); tỉnh Phú Thọ (84,350; tỉnh Bắc Ninh (53,06%)…

Nguyên nhân chưa phân bổ hết kế hoạch vốn ngân sách trung ương là do các bộ, ngành, địa phương mới bàn giao kế hoạch vốn đợt 1. Số vốn còn lại chưa phân bổ cho các dự án chưa đủ điều kiện bố trí vốn kế hoạch đầu tư công nguồn ngân sách nhà nước năm 2021 theo Quyết định số 2185/QĐ- TTg ngày 21/12/2020 của Thủ tướng Chính phủ do các dự án khởi công mới chưa có trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021- 2025; các dự án quá thời gian thực hiện với quy định (đang trình Thủ tướng Chính phủ xử lý); các dự án, nhiệm vụ quy hoạch chưa đủ thủ tục; các dự án ODA chưa ký hiệp định hoặc đang điều chỉnh hiệp định.

Còn nhiều bất cập

Bộ Tài chính cho biết, việc giao kế hoạch vốn năm 2021 được thực hiện theo quy định tại Nghị quyết số 129/2020/QH14 về phân bổ ngân sách trung ương năm 2021 và Quyết định số 2185/QĐ-TTg ngày 21/12/2020 về giao kế hoạch đầu tư vốn ngân sách nhà nước năm 2021.

Theo đó, chỉ sau khi Quốc hội quyết định Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 thì mới được phân bổ kế hoạch vốn năm 2021 cho các dự án khởi công mới và nhiệm vụ hoàn thiện thủ tục đầu tư sau ngày 31/12/2020. Tuy nhiên, nhiều bộ, cơ quan trung ương và địa phương đã phân bổ vốn cho các nhiệm vụ, dự án này. Sau khi Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư có ý kiến, các bộ, địa phương mới điều chỉnh lại phương án phân bổ nên đã làm chậm quá trình phân bổ vốn.

Hơn nữa, hầu hết các bộ, ngành, địa phương chưa chủ động trình cấp có thẩm quyền kéo dài kế hoạch vốn đối với các dự án nhóm A, B, C đã quá thời gian bố trí vốn thực hiện dự án theo quy định tại Điều 52 của Luật Đầu tư công 2019.

Với các dự án sử dụng vốn nước ngoài, nhiều bộ, địa phương chưa bố trí đủ, kịp thời vốn đối ứng theo cam kết, ảnh hưởng lớn đến thực hiện và giải ngân.

Nhiều dự án ODA vay Ngân hàng Thế giới (WB), Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), Quỹ Phát triển nông nghiệp quốc tế (IFAD) được giao kế hoạch vốn nhưng chưa hoàn thành thủ tục gia hạn Hiệp định vay do thủ tục phức tạp, đòi hỏi phải điều chỉnh chủ trương đầu tư và báo cáo Chủ tịch nước, trong khi pháp luật hiện hành không quy định về thời gian xử lý hồ sơ của Chủ tịch nước.

Theo Bộ Tài chính, nguyên nhân giải ngân vốn vay nước ngoài chậm là do nhiều dự án đang ở giai đoạn mời thầu, đấu thầu, đấu thầu lại, phê duyệt hợp đồng, trình phê duyệt quy hoạch… nên tổng trị giá khối lượng hoàn thành được Kho bạc Nhà nước xác nhận chỉ đạt 1,7% dự toán.

Bên cạnh đó, do quy trình điều chỉnh chủ trương đầu tư đối với các dự án sử dụng vốn vay nước ngoài thường phức tạp và kéo dài dẫn đến việc một số dự án đã được bố trí vốn nhưng không thể rút vốn do chưa hoàn thành thủ tục điều chỉnh.

Cùng đó, việc chậm trễ trong công tác đấu thầu, ký hợp đồng, giải quyết tranh chấp giữa chủ đầu tư và nhà thầu do khác biệt giữa mẫu Hợp đồng do Hiệp hội Quốc tế các kỹ sư tư vấn phát hành với quy định trong nước cũng là một nguyên nhân gây chậm phân bổ.

Ảnh hưởng của dịch Covid-19 cũng làm cho một số dự án sử dụng vốn vay ODA và vay ưu đãi nước ngoài bị chậm trong việc nhập khẩu thiết bị, máy móc cũng như việc đi lại của các chuyên gia, nhà thầu nước ngoài,…

Để đẩy nhanh tiến độ phân bổ vốn đầu tư công, giúp công tác giải ngân nguồn vốn được nhanh chóng, mang lại hiệu quả cao cho xã hội, Bộ Tài chính đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương khẩn trương hoàn thiện việc phân bổ chi tiết kế hoạch vốn đầu tư công năm 2021 và thực hiện nhập kế hoạch vốn trên hệ thống thông tin quản lý ngân sách và kho bạc.